ایمنی و بهداشت محیط کار
صنایع ریخته گری به دلیل استفاده گسترده ای که از محصولات تولیدی آن در سایر صنایع مانند ساختمان، خودرو سازی، قطعه سازی و… صورت می پذیرد، به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی و پیشرفت هر کشور معرفی می گردند.
به دلیل ماهیت ذوب فلز و عجین بودن این صنعت با تولید حرارت بالا، گازها و مواد بینابینی مضر وخطرناک وایجاد سرو صدای زیاد و همچنین استفاده از مواد اولیه گوناگون و انواع سوخت ها در فرایند تولید، به عنوان یکی از خطرناکترین و پرحادثه ترین صنایع شناخته می گردند.
به همین منظور برای جلوگیری ازحادثه و پیشگیری از وقوع آن و همچنین فراهم نمودن محیطی ایمن برای فعالیت های صنعتی برای کارکنان، شرکت های ذوب فلز اهمیت ویژه ای به بحث HSE قائل می باشند.
مسئولین کارخانه ریخته گری پیوسته سهند برای جلوگیری از وارد آمدن صدمه وآلوده سازی اکوسیستم منطقه، همکاری های همه جانبه با ارگان ها و سازمانهای دولتی ذیربط را ، سرلوحه کار خویش قرار داده اند .
سرمایه گزاران و مدیران شرکت ریخته گری پیوسته سهند نیز با عنایت به این موضوع اقدام به جذب نیروهای کار کشته و مجرب در زمینه ایمنی وبهداشت در شرکت نموده اند.
واحد ایمنی وبهداشت شرکت ریخته گری پیوسته سهند از اولین روزهای احداث کارخانه تشکیل گردیده وفعالیتهای خود را آغاز کرده است و مهمترین دغدغه آن ایجاد محیطی ایمن و به دور از خطرات شغلی برای کارگران وپرسنل شرکت بوده است.
در ادامه به اختصار اشاراتی به عوامل زیان آور در صنایع ریخته گری می گردد.
بررسی عوامل زیان آور در حرفه ریخته گری
مخاطرات شیمیایی(گازها، گرد و غبار، دود و دمه)
آلاینده های شیمیایی در حرفه ریخته گری شامل گاز دی اکسید گوگرد، مونوکسید کربن، سولفورآهن، اکسیدهای نیتروژن و فلزات سمی نظیر سرب، کادمیم، نیکل، مس و کروم و موادی نظیرفنلثس، کلرید و آمونیم ،گرد و غبار، دودو… می باشد که در جداول ۱ و ۲ غلظت آن ها در صنعت ریخته گری بیان شده است.
جدول ۱ : سطح مواد زائد موجود در فاضلاب خروجی در صنعت ریخته گری
جدول ۲ : سطح مواد منتشره در هوا در صنعت ریخته گری
مخاطرات فیزیکی
استرس های گرمایی و سوختگی:
عوارض خفیف شامل سوختگی پوست و جوش های گرمایی است و عوارض شدید شامل گرفتگی عضلانی مانند کرامپ گرمایی، گرمازدگی و ضعف گرمایی می باشد.
کرامپ گرمایی: کرامپ گرمایی هنگامی رخ می دهد که کارگران در محیط های گرم کا رهای سخت انجام می دهند مانند کارگرانی که در معادن، کوره های ذوب فلزات و شیشه سازی کار می کنند.گاهی قبل از شروع علائم بیماری نظیر دردهای شدید در ماهیچه های دست و بازو و سپس شکم و پا،آثاری نظیر سردرد و سرگیجه خفیف ملاحظه می شود. علت اصلی این بیماری عرق زیاد و از دستدادن آب و الکترولیتهایی نظیر سدیم می باشد. قرص نمک برای درمان و پیشگیری توصیه می شود.
گرمازدگی:
آغاز این بیماری ناگهانی بوده و دفعتاً بیمار بیهوش می شود و دمای بدن وی بالا می رودعلت بیماری ناتوانی مرکز تنظیم حرارت در مغز بوده و برای درمان باید پوست را سریع خنک نمود و مرطوب نگاهداشت یا شخص را در آب سرد غوطه ور ساخت.
ضعف گرمایی: این بیماری با اظهار ناراحتی بیمار از ضعف، خستگی و سرگیجه شروع می شودوعلائمی چون اسهال و استفراغ نیز ملاحظه می شود دمای بدن بالا میرود، پوست مرطوب بوده ونبض تند و ضعیف میزند. علت بیماری ضعف گردش خون در جبران مایعات از دست رفته می باشد.
محر کهای قلبی و عروقی و سرم نمکی برای درمان توصیه میشود.
اثر صدا روی کارگران: ارس
اثرات فیزیولوژیکی : شامل کاهش شنوایی (کری موقت یا دائم) درد گوش، بالا رفتن فشارخون،زخم معده
عوارض روانی و عصبی: به طور کلی صدای زیاد باعث کاهش تمرکز اعصاب وفعالیت های مغزی شده، روی سلسله اعصاب اثر می گذارد و علائمی نظیر سردرد، سرگیجه، ضعف عمومی، بی خوابی و عصبیت ظاهر می شود و تداوم آن عوارض روانی ایجاد میکند. صدای بیش از حد مجاز همچنین باعث تداخل در ارتباطات، خستگی و کاهش راندمان کار، دشوار شدن تشخیص جهت صدا نیزمی شود.
افت شنوایی: در این حالت آستانه شنوایی در فرکانس های مختلف افزایش می یابد که در ابتدا افزایش آستانه شنوایی موقتی بوده و در صورت تکرار تماس با صدای بیش از حد مجاز این تغییرات دائمی خواهد بود. عواملی مانند سابقه کار، نژاد، تغذیه و بیماری نیز در این امر دخیل می باشند.
پار ه ای از مسمومیت ها (اکسید کربن، جیوه، فسفر، سرب) و برخی داروها مانند استروپتومایسین نیزمی تواند به افت شنوایی منجر شود.
کاهش و کنترل صدا
برای کاهش و کنترل سر و صدا در کارگاه های صنعتی می توان به روش هایی نظیر تعویض وسایل کار، استفاده از ماشین های بدون سرو صدا، استفاده از روش های معمول مانند روغن کاری، تعویض قطعات فرسوده و استفاده از قطعات لاستیکی اشاره نمود. همچنین به عنوان آخرین راهکار استفاده ازگوشیها و کلاه های مخصوص توصیه میشود. حداکثر میزان صدای مجاز جهت صنعت ریخته گری۸۵ دسی بل جهت شیفت ۸ ساعته پیشنهاد می شود.
به طور کلی برای حذف صداهای مزاحم می توان از روش جذب صدا )مانند وس ایلی برای تخفیف ارتعاشات و جذب در سقفها و دیوارها( و عایق کردن صدا )جدا کردن کانون های صدا از بقیه محیط( و از بین بردن صدا در منبع )روغن کاری، اتوماتیکی کردن بخشهای مختلف، سیستم ارتباطی مناسب برای جلوگیری از صحبت با صدای بلند، استفاده از کف پوش مناسب، استفاده کرد(
– اگر عملیات بارگیری با صدای زیادی همراه است، برای کاستن از صدای ناشی از برخورد فلز بافلز می توان با قرار دادن آسترهای لاستیکی و یا قرار دادن صدا خفه کن در اطراف مخازن و ظروف صدای بیش از حد مجاز را کاهش داد.
مخاطرات ارگونومیکی
در بسیاری از محیطهای کاری طراحی ایستگاه کاری به گونه ای است که فرد در معرض عوامل زیان آور ارگونومیک قرار دارد. نشستن طولانی مدت، ایستادن طولانی مدت، چرخش کمر، بلند کردن مکرر بار، خم و راست شدن مکرر در محیط کار، مناسب نبودن ارتفاع میز و صندلی، دراز کردن دست حین کار، ثابت بودن وضعیت بدن و گردن حین کار، نور نامناسب محیط کار، بالا بردن دست از سطح کتف، قرار گرفتن دست در پشت بدن، بخشی از عوامل ارگونومیک بیماری زای محیط کاررا تشکیل می دهند. عدم توجه به عوامل ارگونومیک در محیط کار سبب ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی مانند کمر درد، درد گردن، درد کتف، آرنج، شانه بازو، مچ دست و پا و درد عضلانی در نقاط دیگر بدن خواهد شد. همچنین عدم توجه به عوامل ارگونومیک سبب می شود که کارگر درمحیط کار خود خیلی زود خسته شده و از کار آیی و بهره وری او کاسته شود واحتمال خطا و سوانح کاری نیز افزایش پیدا می کند.
تدابیر کنترلی و پیشگیری
- انجام معاینات قبل از استخدام و انتخاب کارگران مناسب و دقت در خصوص انتخاب افرادی که به طور مادرزادی و به علت کار در مشاغل قبلی دچار عوارض استخوانی و مفصلی شده اند.
- انجام معاینات دوره ای به منظور تشخیص زودرس اختلالات اسکلتی عضلانی
- طراحی وسایل کار، ابزار آلات و ماشین ها با توجه به خصوصیات آنتروپومتر یکی کارگران
- برگزاری دوره های آموزشی جهت آشنا کردن کارگران با روش های صحیح کار مانند صحیح نشستن پشت دستگاه ها و بلند کردن و حمل بار.
- دوره ای کردن یا به عبارت دیگر چرخش کار
- تشویق کارگران به نرمش و تمرینات ورزشی و در مواردی انجام نرمشهای اجباری.